İlya Repin "Burlaklar Volqada" əsəri

            “Burlaklar Volqada” – rus rəssamı İlya Repinin 1570-1573-cü illərdə çəkdiyi rəsmdir. Burlaklar artelinin iş vaxtını təsvir edir.Rəsmin yaranma  “Yaxın Uzaq” kitabında Repinin özü tərəfindən açıqlanmışdır. Başlanğıcda rəssam 1860- cı illərdəki “tənqidi realizm” konsepsiyasında hazırlanmağı düşünmüşdü:geyimli yaylaqçılarla müqayisədə yoxsul, yırtıq, çirkli geyimli burlaklar(Belə səhnəni Repin bir dəfə Nevada gəzinti zamanı görmüşdü). Bütünlüklə bu ideyanı həyata keçirmək üçün 1870- ci ildə rəssam Volqaya getməyə qərar verir. Harada ki, çoxlu portret şəkilləri çəkmişdi. Birinci ideyadan iz də qalmamışdır. “Mən Repinin burlakları haqqında qəzetlərdə oxuyan kimi, elə həmin andaca qorxdum” – yazırdı Dostayevski – “Hətta sujet özü qorxuludur: bizdə belə qəbul olunub ki, burlaklar mşhur sosial düşüncəni, ödənilməmiş borcda, yüksək xalq göstəricilərində təsvie etməyə qadirdirlər....Xoşbəxtlikdən mənim qorxum boş-boşuna oldu: burlaklar, əsl burlaklar və daha heç nə. Onlardan heç biri şəkildən tamaşaçıya qışqırmır: Bax, necə mən bədbəxtəm və sən hansı rütbəyəcən xalqdan borc almısan”. Və elə bu rəssamın möhtəşəm xidmətlərindən biri kimi qəbul etmək olar”.Şəkil elə qurulub ki, dərindən tamaşaçıya doğru hərəkət edir, amma eyni zamanda kompozisiya friz formalı  qəbul olunur, ona görə də fiqurlar bir-birinin qabağını kəsmir. Bu ustalıqla işlənmişdir. Bizim qarşımızda – personaj cərgəsidir, onlardan hər biri öz növbəsində fərdi  portretdir. Repinə şəkil formalar şərtlərini, təəccübləndirici natura inandırıcılığı ilə birləşdirməyi bacarmışdır. Rəssam burlakların dəstəsini  müxtəlif xarakterləri qarşılaşdırmaqla  qruplara ayırır: temperamentli insan tipləri .Dəstəyə üç “yerli” başçılıq edir: mərkəzdə burlak Kanin Repinə antik filosofları xatırladır, sağda – uzunsaqqal bir qədər meymun plastikası ilə yoğun ibtidai qüvvələri təcəssüm edir. Ondan sağda “İlka-matros” qəzəbli, nifrətli baxışlarını tamaşaçıya zilləmiş şəkildə. Sakit, müdrik bir qədər hiyləgər qıyıq gözlərlə, Kanin bu iki ifrat xarakter arasında orta mövqe tutur. Ele eyni xarakter və digər personajlar: hündür soyuqqanlı qoca, qəlyanını doldurur, cavan Larka, belə zəhmətə öyrəşməyən və sanki boyunduruqdan azad olmağa çalışır, qarasaçlı, qaşqabaqlı “Qrek”, sanki ən axırıncı, yalnız burlakı, hansı ki, elə indicə quma yıxılacaq olan yoldaşını səsləmək üçün çevrilib. Yolun başlanğıcı və sonu insanların həyatı haqqında düşünmək bunları birlikdə Repin burlaklarının əsas sujetini təşkil edir.